İnsanları diğer hayvanlardan ayıran en önemli bilişsel becerilerin başında hiç şüphesiz dil bulunur. İnsanın bilişsel becerileri arasında düşünüldüğünde de oldukça özel bir yeri olan dil nasıl oldu da bu kadar karmaşık bir beceri haline geldi? Dil yetisinin diğer hayvanlardaki iletişim sistemleriyle farkı nedir? Dil ve hayvan iletişim sistemleri arasında nasıl bağlar bulunmaktadır? Fosil kayıt bulunmadan dil evrimi incelenebilir mi? Bunlar gibi sorular dolayısıyla Morten Christiansen ve Simon Kirby dil evrimi için “bilimin en zor problemi” tabirini kullanmıştır.
4 hafta sürecek olan bu eğitimin esas amacı dil evrimine dair temel terimleri ve tartışma konularını katılımcılara tanıtmaktır. Öncelikli olarak dil, evrim ve bilişsel evrim gibi konuların temel bir tanımını yaptıktan sonra dil yetisinin özelliklerini hayvan iletişim sistemleriyle karşılaştıracağız. Bu karşılaştırmayı yaparken Charles Hockett’ın insan dilini tanımlamada kullandığı kriterlerden faydalanacağız. Sonrasında insan dil yetisinin başlangıçta nasıl bir yerden ortaya çıktığı hakkındaki tartışmalara bakacağız. Bu ortaya çıkış argümanları içerisinde jestler, mimikler, temel sesletimler ve melodiler gibi dile temel olabilecek yetilerden bahsedeceğiz. Son olarak da dil evriminin nasıl gerçekleşmiş olabileceği konusunu konuşacağız. Dil evriminin nasılını tartışırken adaptasyoncu ve sıçramacı açıklamalara değinecek ve insanlarda evrensel bir dilbilgisi yetisi olup olmadığını konuşucağız.
Eğitmenimiz Maharrem Ayar, 2021 yılında Boğaziçi Üniversitesi Dilbilim Bölümünden mezun olduktan sonra 2023 yılında University of California, Davis’te Dilbilim Doktora Programına başlamıştır. Halihazırda doktora programının üçüncü yılında olan Maharrem’in güncel çalışma alanları arasında işaret dillerinin dilbilgisi, işaret dillerinin edinimi, işaret dillerinin psikodilbilimi gibi alanlar ağırlıktadır. Fakat, bu konuların jest-mimik, evrim, ve bilişsel bilimle kesiştiği noktalarda da araştırma yapmaktadır. CogIST’in eş kurucusu olan Maharrem Ayar, 2023 yılından beri Max Planck Institute for Psycholinguistics, Nijmegen’da da araştırma koordinatörü olarak çalışmaya devam etmektedir.
Eğitim 18, 25, 30 Aralık ve 8 Ocak günleri akşam saat 19:30-22:30 çevrimiçi olarak Zoom uygulaması üzerinden gerçekleşecek. Toplamda yaklaşık 12 saat sürecek.
1.Hafta (18 Aralık): Dil Nedir? Evrim Nedir? Bilişsel Evrim Nedir?
- Dil nedir? Dilin yapısı ve tasarım özellikleri nelerdir?
- Evrim nedir? Evrim nasıl gerçekleşir? Evrimin temel dinamikleri nelerdir?
- Bilişsel Evrim nedir ve nasıl incelenir?
Bu hafta tartışacağımız konulara temel bir giriş yaparak, dil, evrim ve bilişsel evrim gibi alanların temellerinden bahsedeceğiz. Bu haftada tartışılan konular dil evrimi tartışmasının temellerini oluşturacak.
2. Hafta (25 Aralık): Hayvan İletişim Sistemleri
- Memeli olmayan hayvanların iletişimleri nasıl gerçekleşir?
- Primatlar harici memeli hayvanların iletişimi nasıl gerçekleşir?
- Primatların iletişimleri nasıl gerçekleşmektedir?
Bu hafta insan dil yetisinin özelliklerini diğer hayvanlarla karşılaştıracağız. Dilin tasarım özelliklerinden faydalanarak analoji ve homoloji kavramları çerçevesinde diğer hayvanların insan dili hakkında bize nasıl öngörüler sunabildiğini konuşacağız.
3. Hafta (30 Aralık): Dil Hangi Kanaldan Ortaya Çıktı?
- Jackendoff’un protodil kuramı ve insan dilinin ağızdan ortaya çıkışı.
- Arbib ve Corballis’in ayna nöron kuramı ve dilin jest temelleri
- Fitch ve müziğin dile temel olması.
Bu hafta dilin ortaya çıkışına temel olan modalite (kanal) anlayışlarını inceleyeceğiz. Bunun için ayna nöronları ve müziğin yapısı gibi dile üretimsel ve yapısal anlamda temel hazırlayabilecek yetileri konuşacağız.
4. Hafta (8 Ocak): Evrensel Dilbilgisi ve Dil Nasıl Evrimleşti?
- Evrensel Dilbilgisi nedir? Tüm insanlar aynı dilbilgisini mi paylaşmaktadır?
- Dil evriminin sıçramacı açıklaması.
- Dil evriminin adaptasyoncu açıklaması.
Son haftamızda dil yetisinin evrim sürecinde nasıl bir yol izlediğini konuşacağız ve bu yetinin tüm insanlarda aynı olup olmadığını tartışacağız. Bu konuları tartışırken sıçramacı ve adaptasyoncu açıklamalara bakacağız.
Eğitimin ücreti kişi başı KDV dahil 1650 TL’dir. Ödeme bilgileri, başvurusu onaylanan katılımcılar ile en kısa zamanda e-posta ile paylaşılacaktır.
