Dil deyince aklımıza genelde sözlü ya da konuştuğumuz diller gelir ve sonra da işaret dilleri. Dilbilimde de çalışılan konular uzunca süre sözlü dil odaklı kalmıştır ve ancak sonradan işaret dilleri de çalışılmaya başlanmıştır. İnsanlık tarihinde gerilere gittiğimizde ise iletişimin temelinde çizimlerin olduğunu görürüz aslında. Peki, sıralı görsellerin dilsel statüsü nedir? Modern zamanda çizimle kurulan iletişim, örneğin karikatürler veya çizgi romanlar, ya çocuklar için ya da eğlence odaklı bir yerde algılanmakta. Gerçekten de çizimler çocuklar için midir sadece? Görsellerde, özellikle sıralı veya ardışık görsellerde anlatılanları herkes anlar mı, görsel iletişim evrensel midir? Görsel iletişimde dil bilgisi mümkün mü?
Bu eğitim, bunun gibi soruları sorgularken dile farklı bir perspektiften bakmayı amaçlıyor. Katılımcılar, görsel dilin bireysel çizimlerin ve emojilerin yapısından, çizgi romanlardaki gibi sıralı görüntülerin nasıl anlam oluşturduğuna uzanan tüm yönlerine dair bilgi sahibi olacaklar. Bunu yaparken nörobilişsel yöntemlere de değinilecek ve dil-düşünce ilişkisine dair bulgular tartışılacak.
Bu programın eğitmeni Irmak Hacımusaoğlu, Koç Üniversitesi Psikoloji bölümünde lisans, Vrije Universiteit Amsterdam’da ise Bilişsel Nöropsikoloji (Araştırma) yüksek lisansını tamamladı. Tilburg Üniversitesi Görsel Dil Laboratuvarı’nda yürüttüğü doktora çalışmaları, çizimlerde hareket ve zaman gibi dinamik bilgilerin nasıl üretildiği ve anlaşıldığını araştırdı. Şu anda doktora derecesini almaya hazırlanırken aynı üniversitede doktora sonrası araştırmacı olarak görev yapmaktadır. Akademik çalışmalarının yanı sıra yazıları ve çizimleri de çeşitli yayınlarda yer almaktadır.
Eğitim 14, 21, 28 Temmuz Pazartesi günleri akşam saat 19:30-22:30 arasında çevrimiçi olarak Zoom uygulaması üzerinden gerçekleşecek. Toplamda yaklaşık 9 saat sürecek.
1. Oturum — Dil ve Çizim (14 Temmuz)
- Dil nedir? Jackendoff’un Paralel Mimari yaklaşımı
- Dilin nörobilimsel incelemesi (ör. EEG)
- İşaretlerin anlam oluşturması
- “Çizim yetenek mi?” sorusu ve çizim algısına yaklaşımlar
- Cohn’un Görsel Dil Teorisi’ne giriş
İlk oturumda dilin ne olduğuna ve zihnimizin dili nasıl işlediğine bakacağız. Bunu yaparken hem dili nörobilimsel incelemeye yarayan görüntüleme metodlarını tanıyacağız. Ardından dilin yalnızca konuşmadan ibaret olmadığını gösteren işaret sistemlerini tartışacak ve çizimlerin bu çerçevedeki yerini ele alacağız. “Çizim yapmak yetenek mi?” sorusu üzerinden çizime dair önyargıları sorgulayacak ve son olarak Neil Cohn’un Görsel Dil Teorisi’ne giriş yaparak temel kavramlarla tanışacağız.
2. Oturum — Görsel Leksikon, Morfoloji ve Gramer (21 Temmuz)
- Görsel leksikon: semboller, ikonlar, emojiler
- Görsel morfoloji ve birim analizi
- Gramer kavramı ve hiyerarşik yapı
- Sıralı görsellerde temel anlatı yapısı
Eğitimin ikinci haftasında Görsel Dil Teorisi’nin yapı taşlarını detaylı şekilde ele alacağız. Emojiler gibi tanıdık görsellerden yola çıkarak “görsel sözlük” fikrini inceleyeceğiz. Sonrasında çizimlerdeki morfolojik yapıları ve bunların nasıl gramatik düzende birleştiğini tartışacağız. Gramerdeki hiyerarşik yapıları kavradıktan sonra ardışık görsellere geçiş yapacağız. Örneğin, birden fazla panelli karikatürler üzerinden görsel anlatı gramerninin temel yapılarını (başlangıç, gelişme, sonuç gibi) uygulamalı olarak inceleyeceğiz.
3. Oturum — Evrensellik, Kültür ve Görelilik (28 Temmuz)
- “Görseller evrenseldir” miti
- Derlem (corpus) araştırmalarına giriş
- Çizgi romanlarda kültürel farklılık örnekleri
- Dilsel görelilik
Son haftada “görseller herkes için aynı anlamı taşır mı?” sorusuna geri dönüyoruz. Derlem metodunu tanıyarak farklı kültürlerdeki çizgi roman yapılarının nasıl çeşitlilik gösterdiğini göreceğiz. Japon mangası, Amerikan süper kahraman çizgi romanları ve Avrupa çizgi romanları gibi örnekler üzerinden bu farkları tartışacağız. Son olarak, eğitim boyunca edindiğimiz bilgileri, dilsel görelilik kuramı ile birleştirerek dil ve düşünce arasındaki ilişkiyi görsel dil üzerinden tartışacağız.
Eğitimin ücreti kişi başı KDV dahil 1550 TL’dir. Ödeme bilgileri, başvurusu onaylanan katılımcılar ile en kısa zamanda paylaşılacaktır.
