Fodor’da Yönelimsellik ve Zihin: Zihincenin Ardındaki Temel Varsayımlar – Ceyhan Temürcü (PhD) | In Memoriam: Jerry Fodor #1

April 15, 2025

Jerry A. Fodor, 22 Nisan 1935’te dünyaya gelmiş ve 82 yıllık yaşamı boyunca hem felsefe hem de bilişsel bilim alanında derin izler bırakan çalışmalara imza atmıştır. Zihin felsefesi, dil felsefesi ve bilişsel bilim kesişiminde çalışan Fodor, özellikle zihnin modülerliği ve temsilsel işlemleme modelleriyle tanınır. Zihinsel süreçlerin bilgisayardaki yazılımsal işlemlere benzer şekilde modellenebileceğini savunduğu “işlemlemesel zihin” yaklaşımı, bilişsel bilim tarihinin en etkili kuramsal çerçevelerinden biri olmuştur. Fodor’un geliştirdiği Modüler Zihin Kuramı (The Modularity of Mind, 1983), zihnin bazı yönlerinin doğuştan, bağımsız ve alana özgü işleyen yapılar içerdiğini öne sürerek hem psikoloji hem de nörobilim alanlarında tartışma yaratmıştır. Ayrıca “Language of Thought” (1975) adlı eseriyle, düşünmenin doğasında sentaktik bir yapı bulunduğu fikrini savunmuş ve bu önerisiyle hem zihin felsefesinde hem de yapay zekâ tartışmalarında uzun süre etkili olmuştur. Jerry Fodor, güçlü argümanları ve net pozisyonlarıyla kimi zaman eleştirilse de, çağdaş zihin kuramlarının şekillenmesinde vazgeçilmez bir figür olmuştur. 2017 yılında aramızdan ayrılan Fodor’un yaşamını ve bilişsel bilimdeki kalıcı etkisini 22 Nisan Salı günü, ODTÜ’den Ceyhan Temürcü (PhD) hocamızın konuşmasıyla anıyoruz.

Ceyhan Temürcü’nün “Fodor’da Yönelimsellik ve Zihin: Zihincenin Ardındaki Temel Varsayımlar” başlıklı konuşmasının içeriği ise şöyle:

“Yönelimsellik” (intentionality) çoğu zaman “temsil” (representation) kavramıyla ilişkilendirilir ya da onunla özdeşleştirilir: Nasıl ki bir kelime ya da resim, gerçek ya da gerçek dışı şeyleri temsil edebiliyorsa, yönelimsel zihinsel durumlar da gerçek ya da gerçek dışı şeyleri temsil eder. Bu varsayım, bazı önemli modern filozoflara (Descartes, Locke, Hume ve Thomas Reid’in tanımladığı şekliyle diğer “Fikirler Yolu” filozofları) kadar uzanır ve klasik bilişsel bilimde açıkça kabul görür; çünkü bu yaklaşım, yüksek düzeyde bilişin (“düşünme”nin) sembolik işlemleme olduğunu savunur. Jerry Fodor, bu fikri etkileyici bir şekilde geliştirerek eksiksiz bir “zihin dili” ya da “zihince (mentalese)” kuramına dönüştürür. Bu konuşmada, Fodor’un bu sonuca ulaşmasında rol oynayan temel varsayımları ve akıl yürütmeleri ortaya koymaya çalışacağım.

Platform: Zoom

Tarih: 22 Nisan, Salı

Saat: 18:30
Ücretsizdir.

Etkinliğe katılmak için bu formu doldurmanız gerekmektedir. Etkinliğe kısa bir süre kala ilgili Zoom bağlantısını tarafanıza e-posta aracılığıyla ileteceğiz.